“Ngôn ngữ” là gì? Có khác “ngôn từ”, “lời nói”, “từ ngữ” không?
LÍU LO NGÔN NGỮ – bài 1
“Ngôn ngữ” là gì? Có khác “ngôn từ”, “lời nói”, “từ ngữ” không?
Khi dạy con học tiếng Việt, nhiều ba mẹ sẽ thường có trăn trở:
“Làm sao để con biết được nhiều từ vựng?”
“Làm sao để con biết cách nói cho hay, cho phù hợp?”
“Làm sao để con nói lưu loát, diễn đạt rõ ràng, tự nhiên?”
Ba câu hỏi trên tưởng như giống nhau, nhưng thực ra đang nhắm tới ba cấp độ khác nhau: từ ngữ – ngôn từ – ngôn ngữ. Việc hiểu rõ các khái niệm này sẽ giúp ba mẹ hỗ trợ con đúng chỗ và hiệu quả hơn.
🌱𝐓𝐮̛̀ 𝐧𝐠𝐮̛̃: là những đơn vị nhỏ nhất trong ngôn ngữ, có ý nghĩa cụ thể.
👉 Có thể là một từ đơn (mẹ, đẹp, ăn), từ ghép (học sinh, trẻ em) hoặc cụm từ (đi học, ngon quá, rất lạnh).
📌 Khi ba mẹ nói “con học từ vựng”, tức là đang giúp con tăng vốn từ ngữ.
🌱𝐍𝐠𝐨̂𝐧 𝐭𝐮̛̀: là cách lựa chọn và sử dụng từ ngữ để tạo thành câu, đoạn văn, lời nói có sắc thái rõ ràng, phù hợp với hoàn cảnh, cảm xúc, mối quan hệ và phong cách cá nhân.
👉 Cùng một ý “con đói rồi”, nhưng ngôn từ có thể thay đổi thành:
•“Mẹ ơi, con đói” (thân mật, gần gũi, nhẹ nhàng, dễ thương)
•“Cơm đâu?” (nói trỏng => hỗn)
📌 Dạy con về ngôn từ là dạy con cách chọn lời nói hay, nói đúng chỗ đúng lúc, đây là nước đầu của văn hóa giao tiếp và bản sắc ngôn ngữ cá nhân.
🌱𝐋𝐨̛̀𝐢 𝐧𝐨́𝐢: là hành vi giao tiếp bằng trong một tình huống thật, kèm theo giọng điệu, nét mặt, ánh mắt, cảm xúc, tác động qua lai với người nghe.
👉 Ví dụ: Câu “Con đi học đây” nói bằng giọng vui vẻ khác hẳn với khi con nói trong trạng thái giận dỗi hay buồn rầu.
📌 Khi luyện “lời nói”, cha mẹ có thể cho con đóng vai, kể chuyện, luyện phát âm – ngữ điệu, nét mặt tương tác.
🌱𝐍𝐠𝐨̂𝐧 𝐧𝐠𝐮̛̃: là hệ thống giao tiếp hoàn chỉnh của một cộng đồng, gồm: âm thanh (ngữ âm), chữ viết, từ vựng, ngữ pháp, quy tắc dùng từ, văn hóa đi kèm…
👉 Ví dụ: tiếng Việt là một ngôn ngữ, trong đó có bảng chữ cái, thanh điệu, kính ngữ (dạ, thưa, ạ), các quy tắc nói năng trong văn hóa Việt…
📌 Khi nói “con giỏi ngôn ngữ”, tức là con biết dùng từ đúng, nói – viết mạch lạc, phản xạ linh hoạt,…
**********
Ghi nhớ dễ dàng:
Từ ngữ – giống như những viên gạch.
Ngôn từ – là kỹ thuật xếp những viên gạch để tạo ra ngôi nhà mang phong cách riêng
Lời nói – là khi căn nhà đó có “cuộc sống”: có tiếng nói, cảm xúc
Ngôn ngữ – là thành phố mà căn nhà đó thuộc về, có luật lệ, đường sá, văn hóa…
***********
Ứng dụng đơn giản khi dạy con
✨ Muốn con có nhiều từ ngữ → chơi trò đoán từ, đọc sách, flashcard.
✨ Muốn con biết chọn ngôn từ phù hợp → dạy con cách nói lễ phép, lịch sự, chơi chữ
✨ Muốn con nói lời nói mạch lạc, cảm xúc rõ ràng → cùng con đóng vai, kể chuyện.
✨ Muốn con giỏi ngôn ngữ → kết hợp tất cả: từ vựng, nói – nghe – đọc – viết, và học hiểu văn hóa.
🌱💬🌱
Một đứa trẻ biết nhiều từ là một khởi đầu tốt.
Một đứa trẻ biết nói đúng lúc, đúng cách là một hành trình trưởng thành.
Khi cha mẹ đồng hành cùng con qua từng lời nói, từng câu chữ, đó cũng là cách ta gìn giữ tiếng Việt – không phải bằng áp lực, mà bằng yêu thương.
#LíuLoNgônNgữ
#líulotiếngviệt
#phamphihaiyen
